గీతాచరణం

  “ నేను ఇంతకు ముందు చెప్పినట్లుగా , ఈ ప్రపంచంలో మోక్షానికి రెండు మార్గాలు ఉన్నాయి - జ్ఞానులు జ్ఞానం ద్వారా , యోగులు కర్మ మార్గం ద్వారా మోక్షాన్ని పొందుతారు ” అని శ్రీకృష్ణుడు సమాధానము ఇస్తారు ( 3.3). ఈ శ్లోకం బుద్ధి ఆధారితమైన వారికి అవగాహన మార్గం , మనస్సు ఆధారితమైన వారికి కర్మ మార్గమని సూచిస్తుంది. ఈ విషయాన్ని మరింత వివరిస్తూ శ్రీకృష్ణుడు , “ కేవలం కర్మలను ఆచరించకుండా , ఎవ్వరు నైష్కర్మ్యం పొందలేరు ; కేవలం కర్మలను త్యజించడం ద్వారా సిద్ధిని పొందలేరు ” అని స్పష్టం చేశారు ( 3.4). సాధారణ వ్యక్తి చేయలేని పనిని త్యాగం చేసేవారు చేస్తారు కాబట్టి దాదాపు అన్ని సంస్కృతులలో పరిత్యాగం కీర్తించబడుతుంది. అందుకే అర్జునుడు రాజ్యం యొక్క విలాసాన్ని , యుద్ధం యొక్క బాధను త్యజించాలనుకున్నప్పుడు అతని దృక్పథం మనలో చాలా మందిని ఆకర్షిస్తుంది. శ్రీకృష్ణుడు కూడా త్యజించడాన్ని ఇష్టపడతారు అయితే మన కర్మలు అన్నింటిలో ' నేను ' అనే భావనను త్యాగం చేయమని చెబుతారు. శ్రీకృష్ణునికి నిర్మమ , నిరహంకార శాశ్వత స్థితికి మార్గాలు ( 2.71). శ్రీకృష్ణుడికి యుద్ధం సమస్య కాదు ; అర్జునుడిలోని ' నేను ' అనేదే సమస్య.

  భగవద్గీతలోని మూడవ అధ్యాయం ' కర్మ యోగము ' మని పిలువబడుతుంది. ఇది 2.71 శ్లోకం యొక్క విశదీకరణ. ఇక్కడ శ్రీకృష్ణుడు శాశ్వతమైన స్థితిని సాధించడానికి నిర్-మమ , నిర్-అహంకారం మార్గమని చెప్పారు. “ మీరు బుద్ధిని ఉన్నతమైనదిగా భావిస్తే , నన్ను ఈ భయంకర కార్యమైన యుద్ధంలో ఎందుకు నిమగ్నం చేస్తారు ( 3.1) ? ప్రసంగంతో నన్ను కలవరపెట్టకుండా నా క్షేమం కోసం అన్నిటికంటే ఏది మంచిదో నాకు నిశ్చయంగా చెప్పండి ” అని అర్జునుడు సందేహాన్ని లేవనెత్తుతాడు ( 3.2). భావోద్వేగానికి లోనై సరైన , సాక్ష్యాధారాలు లేకుండా నిర్ణయాలు తీసుకోవడం , నిర్ధారణలకు రావడం , అంచనాలు వేయడం వదిలి వేయమని ( 2.50) శ్రీకృష్ణుడు అంతకు ముందే సూచించారు. యుద్ధంలో తన బంధువులను చంపడం ( 1.31) వలన ఏ మంచీ జరగదనే కారణంతో అర్జునుడు యుద్ధం నుండి తప్పించుకొనాలని నిర్ణయించుకొన్నారు. తదనంతరం , అతను తన నిర్ణయాన్ని సమర్థించు కోవడానికి అనేక ఔచిత్యాలను ముందుకు తెస్తాడు. ప్రస్తుత ప్రశ్న కూడా అవగాహన కోసం అన్వేషణ కాకుండా స్వీయ సమర్ధనలో భాగంగా కనిపిస్తుంది. మన పరిస్థితి అర్జునుడి కంటే భిన్నంగా లేదు. ఎందుకంటే మనం మన స్పృహలోకి రాకముందే మతం , జాతి , కుటుంబ స

  “ సమస్త దిశలనుండి పొంగి ప్రవహించుచు వచ్చిచేరిన నదులన్నియును పరిపూర్ణమై నిశ్చలముగా నున్న సముద్రమును ఏమాత్రము చలింపజేయకుండగనే అందులో లీనమగును. అట్లే సమస్త భోగములును స్థితప్రజ్ఞుని యందు ఎట్టి వికారములను కల్గింపకయే వానిలో లీనమగును. అట్టి పురుషుడే పరమశాంతిని పొందును. భోగాసక్తుడు శాంతిని పొందజాలడు ( 2.70). కోరికలన్నింటిని త్యజించి , నిర్మమ , నిరహంకార , నిస్పృహ స్థితిలో చరించునట్టి పురుషుడే శాంతిని పొందును ( 2.71). ఇదియే బ్రహ్మప్రాప్తి కలిగిన పురుషుని స్థితి. ఈ బ్రాహ్మీస్థితిని పొందిన యోగి ఎన్నడును మోహితుడు కాడు. అంత్యకాలమునందును ఈ బ్రాహ్మీస్థితి యందు స్థిరముగానున్నవాడు బ్రహ్మానందమును పొందును ” అని శ్రీకృష్ణుడు బోధిస్తున్నారు ( 2.72). శ్రీకృష్ణుడు ఈ శాశ్వతమైన స్థితిని (మోక్షం) పోల్చడానికి సముద్రాన్ని ఉదాహరణగా ఇస్తారు. ఇంద్రియాల ద్వారా నిరంతరం పొందే ప్రేరణలు , ప్రలోభాలు , కోరికలు ప్రవేశించినప్పటికీ ఒక సముద్రం వలె , శాశ్వతమైన స్థితిని పొందిన మనుజుడు స్థిరంగా ఉంటాడు. రెండవది , నదులు సముద్రంలో కలిసినప్పుడు అవి తమ ఉనికిని కోల్పోతాయి. అదేవిధంగా , కోరికలు శాశ్వతమైన స్థితిని చేరుకొన్న ఒక వ్యక్తిల

  “ నిత్యజ్ఞానస్వరూప పరమానంద ప్రాప్తియందు స్థితప్రజ్ఞుడైన యోగి మేల్కొని యుండును. అది ఇతర ప్రాణులన్నింటికిని రాత్రితో సమానము. నశ్వరమైన ప్రాపంచిక సుఖప్రాప్తికై ప్రాకులాడుచు ప్రాణులన్నియు మేల్కొని యుండును. అది పరమాత్మతత్వమునెటిగిన మునికి (మననశీలునకు) రాత్రితో సమానము ” అని శ్రీకృష్ణుడు చెప్పారు ( 2.69). ఈ శ్లోకం , శారీరకంగా మెలకువగా ఉంటూ , ఆధ్యాత్మిక రూపంగా నిద్రించడం ; అలాగే నిద్రపోతూ కూడా ఆధ్యాత్మికంగా జాగృతిని పొందడం గురించి బోధిస్తుంది. దీని యొక్క అక్షరార్థ వివరణలు కూడా గమనించదగినవి. జీవించడానికి రెండు పద్ధతులు ఉన్నాయి. ఒకటి , మనం మన సుఖాల కోసం ఇంద్రియాలపై ఆధారపడటం ; మరొకటి మనం ఇంద్రియాల నుండి స్వతంత్రంగా ఉండి అవి మన నియంత్రణలో ఉండటం. మొదటి వర్గంలోని వారికి రెండవ జీవన విధానం తెలియని ప్రపంచం. మరి రాత్రి ఈ అజ్ఞానానికి రూపకం. రెండవది , మనం ఒక ఇంద్రియ వరికరాన్ని ప్రయోగిస్తున్నప్పుడు మన దృష్టి మరెక్కడో ఉంటుంది. అంటే అది యాంత్రికంగా ఉపయోగించబడుతుందే తప్ప అవగాహనతో కాదు. ఉదాహరణకు , భోజనం చేసేటప్పుడు మన దృష్టి తరచుగా తినడం పై ఉండదు. మనం ఒకే సమయంలో అనేక పనులను చేయగలమని విశ్వసిస్తాము కనుక మ

  “ నీటిపై తేలుచున్న నావను గాలినెట్టి వేయును. అట్లే ఇంద్రియార్థములయందు సంచరించు ఇంద్రియములలో మనస్సు ఏ ఒక్క ఇంద్రియముతో కూడియున్నను , ఆ ఒక్క ఇంద్రియమే మనోనిగ్రహములేని మనుజుని బుద్ధిని అనగా విచక్షణా శక్తిని హరించివేయును ” అని శ్రీకృష్ణుడు విడమర్చారు ( 2.67). కోరికల సందర్భంలో , జీవితాన్ని బ్రహ్మచర్యం , గృహస్థం , వానప్రస్థం , సన్యాసం అనే నాలుగు దశలుగా విభజించారు , ఇక్కడ విభజన అనేది వయస్సు మీద మాత్రమే కాకుండా జీవన తీవ్రత పై కూడా ఆధారపడి ఉంటుంది. మొదటి దశలో ఎదగడం , కొన్ని ప్రాథమిక నైపుణ్యాలతో పాటు సైద్ధాంతిక జ్ఞానాన్ని , శారీరక బలాన్ని పెంచుకోవడం లాంటివి ఉంటాయి. రెండవ దశలో , కుటుంబం , పని , నైపుణ్యాలను మెరుగు పరచడం , ఆస్తులు , జ్ఞాపకాలను పోగుచేసుకోవడం ; జీవితంలోని వివిధ కోణాలను చూడడం ; విజయం లేదా వైఫల్యంతో పరిచయం ; కోరికలను వెంటాడడం ద్వారా జీవిత అనుభవాలను పొందడం ఉంటాయి. ఈ ప్రక్రియ ద్వారా ఒక వ్యక్తి జ్ఞానం , నైపుణ్యం , జీవిత అనుభవాల మిశ్రమాన్ని పొందగలడు ; ఇది అవగాహన ఉద్బవ స్థలం. మూడవ దశకు మారడం స్వయంచాలకం కాదు. మహాభారతంలో , యయాతి రాజు తన విలాసాలను విడిచి పెట్టలేనందున ఈ పరివర్తన కోసం వెయ

  “ అయుక్తుడికి బుద్ధి , భావనలు రెండూ ఉండని ఫలితంగా అతనికి శాంతి లభించదు , శాంతిలేని వారికి ఆనందం ఉండదు. ” అని శ్రీకృష్ణుడు బోధిస్తున్నారు ( 2.66). శ్రీకృష్ణుడు సమత్వానికి ( 2.38, 2.48) ఎల్లప్పుడూ ప్రాధాన్యత ఇస్తారు. ఈ శ్లోకం వేరొక దృష్టికోణం నుండి ఈ సమత్వం గురించి చెబుతుంది. తనలో తనను స్థిరపరచుకోవడం నేర్చుకునే వరకు స్నేహితులు , శత్రువు , ఉద్యోగం , జీవిత భాగస్వామి , పిల్లలు , డబ్బు , ఆనందం , అధికారం , ఆస్తులు మొదలైన వాటి పై తన మనుగడ కోసం ఆధారపడతారు. ఇదే అయుక్త యొక్క ముఖ్యమైన గుర్తింపు. ఎవరి దృష్టి డబ్బుపై కేంద్రీకృతమై ఉంటే , అతని ప్రణాళికలన్నీ ఆరోగ్యం , సంబంధాలు మొదలైన అన్ని విషయాలను పణంగా పెట్టి సంపదను పెంచుకోవడం చుట్టూ తిరుగుతాయి. ఒక వ్యక్తి సుఖాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకుని ఉంటే , సుఖం పొందడానికి మోసం లేదా మరేదైనా చేయడానికి వెనుకాడడు. జీవిత భాగస్వామి కేంద్రంగా ఉన్న వ్యక్తి తన భాగస్వామితో ప్రపంచమంతా ఎలా వ్యవహరిస్తున్నారో అనే విషయముతోనే అందరినీ మూల్యాంకనం చేస్తూ ఉంటారు. ఒక వ్యక్తి శత్రువుపై కేంద్రీకృతమై కూడా ఉండవచ్చు. అది తమకు నష్టం కలిగించినప్పటికీ , తన శత్రువులను ఎలా దెబ్బ తీయాలనే దాన