గీతాచరణం

        “ ఓ కృష్ణా! మానవుడు తనకు ఇష్టము లేకున్నను ఇతరులు బలవంతము చేసినట్లుగా , దేని ప్రభావముచే ప్రేరితుడై పాపములను చేయు చుండును ?” అని అర్జునుడు అడిగాడు ( 3.36).   “ రజోగుణమునుండి ఉత్పన్నమగునదే కామము. ఇదియే క్రోధరూపమును దాల్చును. ఇది మహాశనము. భోగానుభవములతో ఇది చల్లారునది గాదు. పైగా అంతులేని పాపకర్మాచరణములకు ఇదియేప్రేరకము. కనుక ఈ విషయమున దీనిని పరమ శత్రువుగా ఎఱుంగుము. ” అని శ్రీకృష్ణుడు చెప్పారు ( 3.37).       శ్రీకృష్ణుడు కామం అనే పదాన్ని ఉపయోగిస్తారు. అంటే కోరిక యొక్క తీవ్ర రూపం. కర్మతో అనుబంధం అనేది రజోగుణం యొక్క ముఖ్య లక్షణం. ఉదాహరణకి ఒక వాహనం విషయంలో కదలిక లేదా వేగం అనేది రజోగుణం నుండి పుట్టిన గుణం ; దీనిని సాధించడానికి యాక్సిలరేటర్ ఒక పరికరం. అదే విధంగా మందగించడం లేదా జడత్వం తమస్సు యొక్క స్వభావం ; దీని కోసం బ్రేక్ ఒక పరికరం. డ్రైవర్ సత్వగుణానికి ప్రతినిధి ; సురక్షితంగా వెళ్లడానికి త్వరణం , బ్రేకింగ్ ని సంతులనం చేస్తాడు. స్పీడోమీటర్ అనేది అవగాహన కోసం ఒక పరికరం. వీటి మధ్య సంతులనం తప్పిపోతే ప్రమాదం తప్పదు.       కామం కూడా మన జీవితాల్లో సమతుల్యత కోల్పోవడం తప్ప మర

          “ పరధర్మమునందు ఎన్నో సుగుణములు ఉన్నను , స్వధర్మము నందు అంతగా సుగుణములు లేకున్నను చక్కగా అనుష్టింపబడు ఆ పరధర్మముకంటెను స్వధర్మాచరణమే ఉత్తమము. స్వధర్మాచరణము నందు మరణించుటయు శ్రేయస్కరమే. పరధర్మాచరణము భయావహము ” అని శ్రీకృష్ణుడు చెప్పారు ( 3.35). ఈ క్లిష్టమైన బోధన మన మనస్సులో స్పష్టత కంటే ఎక్కువ సందేహాలను సృష్టించే అవకాశం ఉంది.       ఒక రకంగా చెప్పాలంటే ఈ శ్లోకం కురుక్షేత్ర యుద్ధంలో అర్జునుడి పరిస్థితికి సందర్భోచితమైనది. అర్జునుడిలో ఆ క్షణం వరకు యోధుల ధర్మమే ఉంది , తరువాతి క్షణంలో సన్యాసి కావాలని కోరుకుంటాడు. ఈ మార్పుకు అవకాశము లేదు కనుక శ్రీకృష్ణుడు ఈ పద్యంలో అదే విషయాన్ని సూచిస్తున్నారు.       ధర్మం ఒకటే అయినా మనం దాన్ని అనేక విధాలుగా చూస్తాము. ఐదుగురు అంధులు ఒకే ఏనుగును తమ స్పర్శ ద్వారా ఎలా విభిన్నంగా గ్రహించారో , ధర్మము గురించి పాక్షిక అవగాహన అలాగే ఉంటుంది. వారిలో ఒకరు దానిని దంతంగా గ్రహిస్తే , అది అతని వాస్తవికత లేదా స్వధర్మం. ఏనుగును దంతంగా భావించే వ్యక్తి , ఏనుగును కాలు లేదా తోకగా భావించిన వ్యక్తి యొక్క సుందరంగా వర్ణింపబడిన అభిప్రాయాన్ని స్వీకరించడానికి ప్రయత్నించకుండ

  " దోషదృష్టి లేకుండ శ్రద్ధాయుక్తులై నా ఈ మతమును అనుసరించు మానవులు గూడ సమస్త కర్మబంధముల నుండి ముక్తులయ్యెదరు ” అని శ్రీకృష్ణుడు హామీ ఇస్తున్నారు ( 3.31). శ్రద్ధ అంటే సాధారణంగా నమ్మకం లేదా విశ్వాసం అని భావిస్తారు కానీ అది వీటిని మించినది. మనకు సందేహాలు లేని , మన ప్రశ్నలన్నీ సమాప్తమాయ్యే స్థితి.       చాలా కాలం వరకు సూర్యుడు భూమి చుట్టూ తిరుగుతున్నాడని మానవాళి విశ్వసించింది. విజ్ఞాన శాస్త్రం అది తప్పని , భూమి సూర్యుని చుట్టూ తిరుగుతున్నదన్న నిజాన్ని నిరూపించింది. కాబట్టి విశ్వాసం బాహ్య విషయాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది. అయితే శ్రద్ధ ఆంతరంగిక మైనది.       రెండవది , విశ్వాసం అనేది ఎప్పుడూ వ్యతిరేక ధృవమైన అవిశ్వాసముతో పాటు కలిసి ఉంటుంది కానీ శ్రద్ధ ఈ రెండింటినీ అధిగమిస్తుంది. మూడవది , అంధ విశ్వాసం నిజాన్ని వినడానికి గానీ , తెలుసుకోవడానికి గానీ ఇష్టపడదు. కాని శ్రద్ధ దీనికి విరుద్ధంగా , భిన్నత్వములో ఏకత్వాన్ని చూడగలదు. నమ్మకం , విశ్వాసం ఇతరుల నుంచి అరువు తీసుకోవచ్చు ; శ్రద్ధ పూర్తిగా మన స్వంత అనుభవాల వల్ల కలుగుతుంది.       సంపూర్ణాన్ని సమగ్రంగా గ్రహించాలంటే భిన్న భిన్న కోణాలను అర్థం చేసుకోవ

  “ అంతర్యామిని , పరమాత్మను ఐన నాయందే నీ చిత్తమును ఉంచి , కర్మలనన్నింటినీ నాకే అర్పించి , జ్వరం , ఆశా మమతా సంతాపములను వీడి యుద్ధము చేయుము ” అని శ్రీకృష్ణుడు అర్జునుడికి ఉపదేశించారు ( 3.30). ఈ శ్లోకం భగవద్గీత యొక్క సారాంశం ; ఇది రోజువారీ జీవితంలో మన సందేహాలకు సమాధానం ఇస్తుంది.       మన మొదటి సందేహం ' ఏం చెయ్యాలి ' అనేది. సామాన్యంగా మనం చేసే పనిలో మనకు సంతృప్తి లేకపోవటం వల్ల , ఇంకేదో పనిలో సుఖం ఉంటుందని మనకు అనిపిస్తుంది. కానీ ఈ శ్లోకం ' చేతిలో ఉన్న పనిని చేయమని ' సలహా ఇస్తుంది. ఆ పని మనం కోరుకున్నది కావచ్చు లేదా మనకు ఈ ప్రకృతి కేటాయించింది కావచ్చు. అది ఒకరినొకరు చంపుకునే కురుక్షేత్ర యుద్ధం వలె క్రూరమైనది , సంక్లిష్టమైనది కావచ్చు. శాస్త్రీయంగా , మన సంక్లిష్ట మానవ శరీరం ఒక కణం నుండి పరిణామం చెందింది ; ఇక్కడ ప్రతి కర్మ (మ్యుటేషన్) మునుపటి దానితో ముడిపడి ఉంటుంది. కనుక చేతిలో ఉన్న ఏ కర్మ ఒంటరిగా ఉండదు ; ఎల్లప్పుడూ గత కర్మల శృంఖలాల ఫలితంగా ఉంటుంది. గత కర్మల గురించి మనము చేయగలిగినది ఏమీ లేదు.       తదుపరి ప్రశ్న , ' చేతిలో ఉన్న పని ఎలా చేయాలి '. అహంకారాన్ని , కోరికల

  “ ప్రకృతిగుణములచే పూర్తిగా మోహితులైన మనుష్యులు ఆ గుణముల యందును , కర్మలయందును మిక్కిలి ఆసక్తులగుదురు. అట్టి మిడిమిడి జ్ఞానముగల మందబుద్ధులైన అజ్ఞానులను పూర్తిగా తెలిసిన జ్ఞానియైనవాడు భ్రమకు (ఊగిసలాటకు) గురి చేయరాదు ” అని శ్రీకృష్ణుడు చెప్పారు ( 3.29).       మన కర్మలకు అసలైన కర్త అవడమే కాకుండా సత్త్వ , రజో , తమో గుణాలకు మన నిజమైన స్వభావాన్ని మరచిపోయేలా చేసి మనను మంత్రముగ్ధులను చేయగల సామర్థ్యం ఉంది. మనం వీటి మాయ యొక్క అధీనంలో ఉన్నామని గ్రహించే వరకు మనం మంత్రముగ్ధులమై ఉంటాము.       శ్రీకృష్ణుడు అజ్ఞానులు , జ్ఞానుల గురించి చెబుతారు. అజ్ఞానులు గుణాల యొక్క మంత్రముగ్ధతలో ఉండి తాము కర్తలమని భావిస్తారు ; ఏదో సాధించాలని , గొప్ప వారిగా ఉండాలని , సమాజంలో గుర్తించ బడాలని , అధికారం కావాలని కోరుకుంటారు ( 3.27). అదే సమయంలో వారు కుటుంబం , కార్యాలయం , సమాజంలో ఇతరులను కూడా కర్తగా భావిస్తారు ; వారు అందరూ తమ అంచనాలకు అనుగుణంగా ప్రవర్తించాలని లేదా పని చేయాలని ఆశిస్తారు. ఈ పరిస్థితి నుంచి ఉత్పన్నమయ్యే విజయాలు , వైఫల్యాలు ఎప్పుడూ ఒకదాని వెనుక ఒకటి ఉంటాయి. దాని మూలంగా అపరాధం , పశ్చాత్తాపం ,  కోపం , కష్టాల

  “ వాస్తవముగా కర్మలన్నియును అన్నివిధముల ప్రకృతి గుణముల ద్వారానే చేయబడుచుండును. అహంకార విమూఢాత్ముడు (అహంకారముచే మోహితమైన అంతః కరణముగల అజ్ఞాని) “ ఈ కర్మలకు నేనే కర్తను ' అని భావించును. కానీ , గుణ విభాగ తత్త్వమును , కర్మవిభాగ తత్త్వమును తెలిసికొన్న జ్ఞానయోగి గుణములే గుణముల యందు ప్రవర్తిల్లుచున్నవని భావించి వాటియందు ఆసక్తుడు కాడు ” అని కృష్ణ భగవానుడు విశదీకరించారు ( 3.27, 3.28).       భగవద్గీత యొక్క మూలోపదేశం ఏమిటంటే ఏ కర్మలకు మనం కర్త కాదు. మనలోని , ఇతరులలోని గుణాల మధ్య పరస్పర ప్రభావం వలన కర్మలు జరుగుతాయి. సత్వ , తమో , రజో అనే మూడు గుణాలు మనలోని ప్రతి ఒక్కరిలోనూ వేర్వేరు మోతాదుల్లో ఉంటాయి. సత్వగుణం జ్ఞానానికి అనుబంధం , రజోగుణం అనేది కర్మతో అనుబంధం ; తమస్సు అజ్ఞానానికి , సోమరితనానికి దారి తీస్తుంది.       ఏ గుణమూ ఇంకొక గుణము కంటే గొప్పది లేదా తక్కువ కాదు అని గమనించాలి. అవి కేవలం గుణాలు. ఉదాహరణకు , ఒక వ్యక్తిలో రజోగుణం ఎక్కువగా ఉన్నట్లయితే , వారు పనుల పట్ల గాఢంగా మొగ్గు చూపుతారు ; నిద్రపోలేరు కాబట్టి నిద్రించడానికి తమస్సు గుణం అవసరం.       రెండవది , ప్రస్తుత తరుణంలో మనల్ని శాసిస